Amasya Genelgesi

Amasya Genelgesi; 21-22 Haziran 1919

Ulusal egemenliğe dayanan, tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini oluşturan ilk kuruluş belgesi olması nedeniyle de Amasya Genelgesi'nin Türk tarihinde ayrı bir yeri ve önemi vardır.

12 Haziran 1919'da Amasya'ya geçen Mustafa Kemal ve arkadaşları Hüseyin Rauf Orbay, Refet Bele ve Fuat Cebesoy birlikte Amasya Genelgesini hazırladılar. Bildiri, Erzurum'da 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir'e sunuldu. O'nun da onayının alınmasından sonra, bildiri, 22 Haziran 1919'da tüm mülki amir ve askeri komutanlara telgrafla Abdurrahman Rahmi Efendi tarafından ulaştırıldı.

Amasya Genelgesinin Önemi

1.Türk inkılabının ihtilal safhası başlamıştır.
2.Kurtuluş Savaşı'nın gerekçesi, amacı ve yöntemi belirlenmiştir.
3.İlk kez milli egemenliğe dayalı bir yönetimden bahsedilmiştir.
4.İstanbul Hükümeti ilk kez yok sayılmıştır.
5.Türk Milleti hem İstanbul'a hem de işgalci güçlere karşı mücadeleye çağırılmıştır.
6.Kurtarıcı olarak görülen padişah, hilafet, manda ve himaye düşüncesinin yerini millet ve millyetçilik düşüncesi almıştır.
7.Üstü kapalı olarak "Temsil Kurulu"'nun oluşturulmasından bahsedilmiştir.
8.Mustafa Kemal padişah tarafından kendisine verilen yetkiyi aşmıştır.
9.Direniş esasları ilk defa Amasya'da yazılı bir ilke haline getirilmiştir.

Bir ihtilal bildirisi niteliği taşımaktadır. Mustafa.Kemal amasya genelgesini 3.ordu müfettişi sıfatı ile imzalamıştır.

Sivas'ta bir kongre toplanacağı amasya genelgesinde belirtilmiştir(her ilden halkın güvenini kazanmış 3 delege acil olarak sivasa gönderilecektir)

Amasya Tamimi’nin imzalandığı yer; SARAYDÜZÜ KIŞLASI (Kışlay-ı Hümayun

Mutasarrıf Mehmet Kemal Bey’in önderliğinde, Osmanlı şehzadelerinin eski sarayı yerine “Kışlay-ı Hümayun”veya diğer bir ismi ile “Saraydüzü Kışlası” 1900 yılında yaptırılmıştır.

1919 yılında 5.Kafkas Fırkası’nın karargâhı olan Kışla, 12 Haziran 1919’da Amasya’ya gelen Mustafa Kemal Paşa ve beraberindeki askerî erkanın ikâmet yeri olmuştur. Milli Mücadelenin o zor günlerinde çok önemli kararlar alınıp görüşmeler yapılmıştır. 21-22 Haziran 1919 gecesi, sabaha kadar devam eden müzakereler sonunda kararlaştırılan ve 9.Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa, 20.Kolordu Kumandanı Ali Fuat Paşa ile birlikte eski Bahriye Nazırı Hüseyin Rauf Bey tarafından imzalanan AMASYA TAMİMİ’nin bütün dünyaya duyurulduğu yer olması bakımından yakın tarihimizde önemli bir mekân durumuna gelmiştir.

1922’de Amasya ve çevresinde huzuru bozan Ermeni, Rum-Pontos eşkıyaları ve asker kaçaklarının faaliyetlerini ortadan kaldırma görevini üstlenen Merkez Ordusu’nun karargâhı oldu.

1930 yıllarından sonra önemini kaybetmiş, 1935’te kısmen, 1944 yılında da tamamen yıktırılmıştır. Yerine askeri lojman, doğu bölümünde de, Subay Orduevi yaptırılmıştır.

1986 yılında, isminin düşündürdüğünün aksine, heyelan belirtilerinin tespiti üzerine Orduevi boşaltıldı ve yıktırıldı.

Türkiye Cumhuriyeti'nin doğum belgesi olarak nitelenen "Amasya Genelgesi" nin imzalandığı bu tarihi bina heyelan dolayısıyla eski yerine yapılamadığı için hatırasına binaen Bahçeleriçi Mahallesinde belirlenen müsait bir alanda yeniden inşaasına başlanmıştır.